Απέναντι στην παγκόσμια επιδημία της παχυσαρκίας, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας –ήδη από το 1998- έχει συμπεράνει ότι «η -βαριατρική- χειρουργική αποτελεί την πιο αποτελεσματική μέθοδο κατά των σοβαρών και πολύ σοβαρών μορφών της νόσου». Δεκαοχτώ χρόνια αργότερα, η παγκόσμια επιστημονική κοινότητα συμφωνεί ότι η βαριατρική χειρουργική αποτελεί «μόνιμη και σταθερή λύση» στο πρόβλημα της νοσογόνου παχυσαρκίας, και συμβάλλει σημαντικά στη θεραπεία των συνοδών παθήσεων, όπως ο σακχαρώδης διαβήτης, η υπέρταση και η υπνική άπνοια. Κι ολοένα και περισσότεροι πάσχοντες από νοσογόνο παχυσαρκία, αποφασίζουν να μπουν στο χειρουργείο, προκειμένου να απαλλαγούν από τα περιττά κιλά.
Σε αυτήν την αλλαγή έχει συμβάλει σημαντικά και το γεγονός ότι αυτές οι επεμβάσεις γίνονται πλέον λαπαροσκοπικά. Η διεθνής ιατρική κοινότητα προτιμά σήμερα τις λαπαροσκοπικές τεχνικές (σε ποσοστό 80-85%) που είναι ελάχιστα τραυματικές, και συμεπάγονται λιγότερο μετεγχειρητικό πόνο, μικρότερη διάρκεια νοσηλείας και ταχύτερη ανάρρωση.
«Η χειρουργική της παχυσαρκίας είναι ‘εργαλείο’ για τον παχύσαρκο ασθενή. Τον βοηθά να χάσει το περιττό βάρος και να διατηρήσει αυτή την απώλεια. Κι επειδή σε ποσοστό μεγαλύτερο του 70% των ασθενών οι επεμβάσεις συνεπάγοναι θεαματική διόρθωση των συνοδών παθήσεων της παχυσαρκίας, έχουμε αρχίσει πλέον να μιλάμε όχι για βαριατρική αλλά για μεταβολική χειρουργική», σημειώνουν οι ειδικοί.
Οι τεχνικές
ΠΕΡΙΟΡΙΣΤΙΚΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ (μειώνουν το τμήμα του στομάχου που αποθηκεύει την τροφή)
Ρυθμιζόμενος γαστρικός δακτύλιος
τι είναι: Η πιο διαδεδομένη μέθοδος βαριατρικής χειρουργικής στην Ευρώπη (αναλογεί στο 50% του συνόλου των βαριατρικών επεμβάσεων). Ένας ρυθμιζόμενος δακτύλιος από σιλικονούχο υλικό τοποθετείται κυκλοτερώς γύρω από το άνω τμήμα του στομάχου, χωρίζοντάς το σε δύο μέρη. Ο μικρός σάκος στο άνω μέρος του στομάχου χωρά μικρή ποσότητα τροφής, μειώνοντας την καταναλισκόμενη ποσότητα και την πρόσληψη θερμίδων.
Ελάχιστα τραυματική μέθοδος (αλλά και αναστρέψιμη).
ενδείξεις: άτομα με ΔΜΣ 35-50, συνεργάσιμα, που δεν υπερκαταναλώνουν αλκοόλ ή γλυκά.
γαστρική παράκαμψη (γαστρικό bypass)
τι είναι: Η πιο συχνή βαριατρική επέμβαση στις ΗΠΑ. Kαθιστά το στομάχι μικρότερο και επιτρέπει την τροφή να παρακάμψει μέρος του λεπτού εντέρου. Εξασφαλίζει μεγαλύτερη απώλεια βάρους και βελτίωση ή υποχώρηση των συνοδών της παχυσαρκίας παθήσεων (υπέρταση, διαβήτης τύπου ΙΙ, υπερλιπιδαιμία, υπνική άπνοια). Επειδή προκαλεί δυσαπορρόφηση, ο ασθενής πρέπει να λαμβάνει δια βίου συμπληρώματα διατροφής.
ενδείξεις: άτομα με νοσογόνο ή υπενοσογόνο (ΔΜΣ άνω του 50) παχυσαρκία
επιμήκης γαστρεκτομή ή γαστρικό «μανίκι» (sleeve gastrectomy)
τι είναι: Συνίσταται στην αφαίρεση του μεγαλύτερου μέρους του στομάχου (η χωρητικότητά του μειώνεται κατά 75%) κατά μήκος του ελάσσονος τόξου του στομάχου.
ενδείξεις: ως 1η επέμβαση για υπερνοσογόνο παχυσαρκία, με στόχο να ακολουθήσει μια δεύτερη, βαριά επέμβαση (π.χ. δωδεκαδακτυλική εκτροπή). Τελευταία έχει αρχίσει να δίνει ενδείξεις και για ΔΜΣ 35-50.
ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΔΥΣΑΠΟΡΡΟΦΗΣΗΣ (περιορίζουν την ποσότητα των ουσιών που μπορεί να απορροφήσει ο οργανισμός, ώστε το σώμα να αναγκαστεί να χάσει λίπος στην προσπάθειά του να παράξει ενέργεια)
γαστρεκτομή & χολοπαγκρεατική παράκαμψη/
γαστρεκτομή & δωδεκαδακτυλική εκτροπή
τι είναι: Βαριές επεμβάσεις για υπερπαχύσαρκα άτομα (ΔΜΣ πάνω από 65-70). Τμήμα του στομάχου αφαιρείται, το λεπτό έντερο διατέμνεται στο τελευταίο τμήμα του και αναστομώνεται στο εναπομείναν στομάχι. Παραμένει μικρό τμήμα του λεπτού εντέρου για την απορρόφηση της τροφής. Επιφέρουν απώλεια 80% του επιπλέον βάρους σε διάστημα δύο ετών. Παρουσιάζουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης επιπλοκών (ηπατική ανεπάρκεια, κίρρωση, αναιμία, νεφρολιθίαση, υποβιταμίνωση, χολολιθίαση).
Προϋποθέσεις χειρουργικής αντιμετώπισης
- ηλικία 18-65 ετών
- ΔΜΣ πάνω από 40
- ΔΜΣ πάνω από 35, αλλά συνύπαρξη προβλημάτων υγείας που να συνδέονται με την παχυσαρκία (διαβήτης, υπέρταση, υπνική άπνοια κ.ά.)
- ο ασθενής να είναι υπέρβαρος πάνω από 5 χρόνια
- να έχει αποτύχει στην προσπάθεια απώλειας βάρους με συντηρητικές θεραπείες
- να μην πάσχει από ασθένεια που μπορεί να προκαλέσει παχυσαρκία, όπως υποθυρεοειδισμό, νόσο Cushing κ.ά.
- να μην κάνει κατάχρηση αλκοόλ και χρήση ναρκωτικών ουσιών
- να μην πάσχει από ψυχογενείς διαταραχές
- να μην πάσχει από φλεγμονώδεις νόσους του εντέρου
- να είναι συνεργάσιμος
Πριν και μετά το χειρουργείο
Στη χειρουργική της παχυσαρκίας, η προσέγγιση του βαριατρικού ασθενούς δεν γίνεται μόνο από τον εξειδικευμένο χειρουργό, αλλά πραγματοποιείται στο πλαίσιο πολυδύναμης ομάδας που περιλαμβάνει κι άλλες ειδικότητες, γαστρεντερολόγο, ψυχολόγο και διατροφολόγο.
Στη πρώτη προεγχειρητική του επίσκεψη, ο ασθενής, πρέπει να περάσει από μια σχολαστική διαδικασία αξιολόγησης και πολύ καλής, αναλυτικής ενημέρωσης.
Αλλά και μετά την επέμβαση, η συνεργασία του ασθενούς και η συχνή παρακολούθησή του από σειρά ειδικοτήτων είναι ιδιαίτερα σημαντική μετά από οποιαδήποτε βαριατρική επέμβαση. Η παχυσαρκία δεν τελειώνει με το χειρουργείο.
Ένα 90% των παχύσαρκων ασθενών λόγω της μαζικής απώλειας βάρους μετά το χειρουργείο εμφανίζουν χαλάρωση και πτυχές στο δέρμα, προβλήματα όχι μόνο αισθητικά αλλά και λειτουργικά. Μια κρεμάμενη κοιλιά π.χ. δημιουργεί προβλήματα καθαριότητας και καταπονεί τη σπονδυλική στήλη λόγω βάρους, ενώ η γιγαντομαστία δημιουργεί αυλάκια στους ώμους, πόνους στην πλάτη, μύκητες στις πτυχώσεις, δυσκολίες στην κίνηση και το ντύσιμο. Σήμερα υπάρχουν πολλές τεχνικές πλαστικής αποκατάστασης αυτών των προβλημάτων. Μόνο το 2007, στις ΗΠΑ πραγματοποιήθηκαν περί τις 67.000 τέτοιες επεμβάσεις (στοιχεία της Αμερικανικής Εταιρείας Πλαστικής Χειρουργικής).
