Το αν μπορεί το ανοσοποητικό μας σύστημα να πολεμήσει τον καρκίνο είναι ένα ερώτημα που αιωρείτο στην ιατρική κοινότητα εδώ και περισσότερα από έναν αιώνα, μετά την πρωτοποριακή έρευνα του Κόλεϊ, που είχε δείξει ότι τα πυρετικά κύματα είχαν επίδραση στην καταπολέμηση του καρκίνου. Σήμερα, η καθιέρωση της Ανοσο – Ογκολογίας ως ένα από τα νέα όπλα για την αντιμετώπιση του καρκίνου είναι πλέον γεγονός. Οι σημαντικές ανακαλύψεις της Ανοσο-Ογκολογίας έχουν αλλάξει το τοπίο στη θεραπεία του καρκίνου, φέρνοντας σημαντικές βελτιώσεις στην επιβίωση.
Πολύ αισιόδοξα είναι τα νέα που φέρνει η Ανοσο-Ογκολογία στην αντιμετώπιση του καρκίνου του πνεύμονα. Ο καρκίνος του πνεύμονα αποτελεί έναν από τους πιο κοινούς καρκίνους παγκοσμίως, με 2 στους 3 καρκίνους του πνεύμονα να διαγιγνώσκονται σε άτομα ηλικίας ≥ 65 ετών. Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσίασε ο καθηγητής Παθολογίας – Ογκολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Κωνσταντίνος Συρίγος, ο καρκίνος του πνεύμονα είναι η πρώτη αιτία θανάτου στους άνδρες, καθώς σκοτώνει περισσότερους άνδρες από ό,τι όλοι οι άλλοι καρκίνοι μαζί - το 2012, το 19,4% των θανάτων παγκοσμίως από καρκίνο οφειλόταν στον καρκίνο του πνεύμονα. Ο καρκίνος του πνεύμονα σκοτώνει επίσης περισσότερες γυναίκες από ό,τι σκοτώνει ο καρκίνος του μαστού.
Παρουσιάζοντας την εξέλιξη των θεραπευτικών επιλογών για τον μη μικροκυτταρικό καρκίνο του πνεύμονα (ΜΜΚΠ), που αποτελεί την πιο κοινή μορφή καρκίνου του πνεύμονα, από το 1986 και εντεύθεν, ο κ. Συρίγος ανέφερε ότι πλέον το 2016 με την πρόσφατη έγκριση των δεύτερης και τρίτης γενιάς στοχευμένων θεραπειών, αλλά και την Ανοσο-ογκολογία έχουν βελτιωθεί οι εκβάσεις των ασθενών. "Έτσι, ενώ στη δεκαετία του '80, ένας ασθενής με καρκίνο του πνεύμονα είχε ζωή 4 μήνες, σήμερα έχουμε φτάσει στα 2-3 χρόνια, ενώ με την ανοσο-ογκολογία και τα δεδομένα που έχουμε ήδη στη διάθεσή μας από τη χρήση του pembrolizumab στο μελάνωμα, φτάνουμε στα 10 χρόνια. Για την Ογκολογία, η χρονιότητα χωρίς επιδείνωση της νόσου, ισοδυναμεί με ίαση", υπογράμμισε ο κ. Συρίγος.
Ωστόσο, η Ανοσοθεραπεία δεν είναι κατάλληλη για όλους. Όπως τόνισε ο κ. Συρίγος, "άγνωστο γιατί, το 25% των ασθενών δεν ανταποκρίνονται στην Ανοσοθεραπεία". Σε αυτό το σημείο, καθοριστικός αναμένεται να είναι ο ρόλος της εξέτασης του βιοδείκτη PD-L1, που μπορεί να προσδιορίσει ποιοι ασθενείς με ΜΜΚΠ μπορούν να ωφεληθούν από το pembrolizumab, καθώς χάρη στα αποτελέσματα της εξέτασης βιοδεικτών, ο σωστός ασθενής λαμβάνει την κατάλληλη θεραπεία στον σωστό χρόνο.
Ο Ογκολόγος Παθολόγος, Στρατιωτικός Γιατρός και Γενικός Γραμματέας της ΕΟΠΕ κ. Ιωάννης Μούντζιος, παρουσίασε τον τρόπο δράσης του pembrolizumab, το οποίο επανενεργοποιεί τα κυτταροτοξικά Τ-λεμφοκύτταρα στο μικροπεριβάλλον του όγκου, επανεργοποιώντας ουσιαστικά την αντικαρκινική ανοσία. Επίσης παρουσίασε αποτελέσματα μελετών, σύμφωνα με τα οποία όλοι οι ασθενείς παρουσίασαν όφελος στη συνολική επιβίωση με το pembrolizumab στη 2η γραμμή θεραπείας του ΜΜΚΠ, με έκφραση PD-L1 ≥ 1. "Οι ασθενείς που θα ανταποκριθούν στη θεραπεία, θα έχουν μακρόχρονη ανταπόκριση", σημείωσε ο κ. Μούντζιος. Παράλληλα, παρουσίασε τα αποτελέσματα της μελέτης KEYNOTE 024, που παρουσιάστηκε στο πρόσφατο Συνέδριο της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Κλινικής Ογκολογίας ESMO 2016, σύμφωνα με τα οποία το pembrolizumab πέτυχε σημαντικά μεγαλύτερη συνολική επιβίωση σε σχέση με τη χημειοθεραπεία, για τους ασθενείς με έκφραση του PD-L1 ≥50% στους όγκους τους, γεγονός που οδήγησε και στην έγκρισή του από τον FDA ως θεραπεία πρώτης γραμμής για τους ασθενείς αυτούς, τονίζοντας παράλληλα τη σημασία της εξέτασης του βιοδείκτη για τον καθορισμό της έκφρασης του PD-L1. Αντίστοιχα, έχει κατατεθεί για τον ίδιο πληθυσμό αίτημα έγκρισης και στον ΕΜΕΑ.
Ο κ. Μούντζιος παρουσίασε επίσης, πολύ σημαντικά στοιχεία κλινικής μελέτης που έδειξαν ότι οι ανεπιθύμητες ενέργειες που σχετίζονται με τη θεραπεία ήταν πιο συχνές με τη χημειοθεραπεία απ’ ότι με το pembrolizumab.
Αξίζει να σημειωθεί ότι, η MSD σε συνεργασία με την Ελληνική Παθολογοανατομική εταιρεία θα προχωρήσει σε πρόγραμμα υποστήριξης ασθενών για τη διενέργεια της εξέτασης του βιοδείκκτη PD-L1 για όλους τους ασθενείς με καρκίνο του πνεύμονα, πανελλαδικά, σύμφωνα με τις οδηγίες των θεράποντων ιατρών.
Ο επιστημονικός συνεργάτης της ΕΣΔΥ, Oικονομολόγος κ. Κώστας Αθανασάκης, παρέθεσε στοιχεία σχετικά με τον καρκίνο και τη σημασία ανάδειξης νέων θεραπευτικών προσεγγίσεων. Σύμφωνα με τον ίδιο, "ο καρκίνος, διεθνώς, συνοδεύεται από ένα υψηλό φορτίο νοσηρότητας αλλά και από μια σημαντική δαπάνη, αν και αναλογικά μικρότερη του φορτίου νόσου, για τα συστήματα υγείας διεθνώς. Τα προσεχή έτη, η ζήτηση για φροντίδα υγείας στο πεδίο του καρκίνου αναμένεται να αυξηθεί ως αποτέλεσμα των βελτιώσεων στα αποτελέσματα της θεραπευτικής προσέγγισης, της αύξησης της επίπτωσης και της ανάγκης για περαιτέρω χρήση της τεχνολογίας υγείας. Στο πλαίσιο των περιορισμένων πόρων για την υγεία διεθνώς, αλλά και της ανάδειξης νέων θεραπευτικών προσεγγίσεων, η ανακατανομή των πόρων υγείας στη βάση της ιεράρχησης των προτεραιοτήτων, η τεκμηρίωση και χρήση της καινοτομίας και η διασφάλιση της ισότητας στην πρόσβαση των ασθενών με καρκίνο στις υπηρεσίες υγείας και τις καινοτόμες θεραπείες αποτελούν τους μείζονες στόχους ενός αποδοτικού και αποτελεσματικού συστήματος υγείας".
